Öğrenilmiş çaresizlik kişinin deneyimlediği başarısız sonuçlar karşısında içine girdiği yetersizlik hissidir. Bu ruh hali yaşamdaki stresli durumlarla gelişerek, kişiyi baş etmesi gerektiren konularda güçsüzleştirir. Kişi bir süre sonra çaresiz hissettiği olaylarda başarısız olacağını düşündüğü için hareket edemez, adım atamaz hale gelecektir.
İnsan hayatı boyunca birçok sorun ve çaresiz kalabileceği durumla karşılaşır. Bazen bu sorunları çözmek kolay olmayacaktır. Sorunları çözmek için tekrar tekrar denemiş ve bunlarda başarısız sonuçlar almış olabilir. Bu öğrenilmiş başarısızlık gerçekte başarısız olmayacağı hallerde bile baştan başarısızlığı kabul ederek kişiyi bir şey yapmamaya itecektir.
Öğrenilmiş çaresizliğin nedenleri?
Öğrenilmiş çaresizliğe sahip ve güçsüz bir yapıya sahip yetişkinlerin çoğu bu durumu çocukluğundan getirir. Çocuğun yetiştiği aile çocuğun temel ihtiyaçlarını yeterli şekilde karşılamıyorsa, çocukta stresli durumları kontrol edemeyeceği inancının öğrenilmesine sebep olur. Bu öğrenilmiş çaresizlik durumu çocukluk boyunca süregelirse yetişkinlik döneminde de devam etmesi mümkündür.
Çocukluk döneminde aileye bağımlı şekilde yetiştirilen çocuklarda kendi kendine bir işi çözümleyemeyeceği hissi oluşabilmektedir. Bu durum travma yaratmasa da öğrenilmiş çaresizliğe sebep olabilir.
Sürekli veya periyodik olarak ya da hayatının herhangi bir döneminde istismara, psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kalmış kişilerde öğrenilmiş çaresizliğin oluşması mümkündür.
Kişilerin sürekli hakaretlere ve aşağılanmaya maruz kalması ve yine başarısız ve beceriksiz olmakla suçlanması da bu durumu tetikleyecektir. Kişide bir süre sonra ne yaparsam yapayım yeterli değilim, ben yetersizim hissi gelişecektir.
Stresli ortamlarda çalışmak veya stresli bir ev ortamında yaşamak da kişilerde bir süre sonra bu duygunun yerleşmesine sebep olabilir.
Depresyon, travma ve birçok psikolojik sıkıntıda bu rahatsızlığa sebep olabilir.
Öğrenilmiş çaresizlik nasıl anlaşılır?
Bu durumun en belirgin özelliği kişilerde özgüven eksikliği şeklinde kendini gösterir.
- Hayata karşı heveslerini kaybederler.
- Yeniliklere karşı uzak durur sadece yapması gereken işleri yaparlar.
- Yapmaları gereken işleri erteleme eğilimleri vardır. Bir işe başlamamak için hep bir bahaneleri vardır.
- Motivasyonları düşüktür. Başaramayacağım hissi onları çaba göstermede geriye atar.
- Başarısızlıkları için kendilerini suçlarlar.
- Algıda ve düşünmede azalma olur.
- Birçok acıyı baştan kabullenmişlerdir.
- Çekingen ve utangaç yapıları vardır. Görünür olmak istemezler, geride kalmayı tercih ederler.
- Fobiler ve korkular geliştirebilirler. Bu fobiler ve kokulardan dolayı sosyal ortamlara girmek istemezler.
- Yalnız kalarak korunaklı bir yaşam çizerler kendilerine.
Öğrenilmiş çaresizlik nasıl tedavi edilir?
Destek almayı kabul etmekle başlanabilir. Kişilerin profesyonel insanlardan yardım alması sorunun çözülmesinde ve kişilerin desteklenip, cesaretlendirilmesi açısından faydalı olacaktır.
Başarısızlıklardan ders çıkarıp aynı başarısızlıklar başına geldiğinde bundan ne öğrendim diyebilmelidir kişiler. Bu düşünme şekli beynin problem çözmesine katkıda bulunacaktır.
Bugüne kadar elde edilen başarı ve başarısızlıkları gözden geçirmeli ve nerede, nasıl, ne yaptığını fark etmeli ve yine buna göre adımlar atılmalıdır. Başarısız olduğunda ki hataları tekrar etmemek ve başarılı olmak için önündeki engelleri kaldırmak için neler yapılması gerektiğini bilmek kişilerin ilerlemesinde büyük bir fayda sağlayacaktır.
Olaylara olumlu yönlerinden bakmaya çalışılmalı. Karamsar olmak ve olaylara negatif tarafından bakmak kişileri bu olumsuz durumun içinde hapseder. Olumsuz düşünceleri belirlemek ve bunların üzerine giderek, iyimser bir bakış açısını benimsemek gerekir.
Kişilerin kendilerine ulaşılabilir hedefler koyması gerekmektedir. Gerçekçi ve hedefe yönelik adımlar başarıya getirecek ve kişinin başarısızlık döngüsünden çıkmasını sağlayacaktır. Ulaşması zor hedefler olası başarısızlık hallerinde kişilerin öğrenilmiş çaresizliğini tetikleyecek ve kişileri derin bir karamsarlığa sürükleyecektir.
Kişilerin kendilerine kontrolün kendisinde olduğunu sık sık hatırlatması gerekmektedir. Geçmişten getirdiği ne yaparsam yapayım başarısızım hissi kişilerin çaba göstermesine engeldir. Bu sebeple kontrolün kendisinde oluğunu hatırlatması önemlidir.
Elde ettiğiniz başarılar için kendinizi takdir edin. Kendinizle övünün, değersizleştirmeyin. Başarılarınız küçük bile olsa bunlar büyük başarıların öncüsüdür. Siz kendinizi takdir ederseniz, öz benlik saygınız artacak ve çevrenizden de aynı oranda saygı göreceksinizdir.
‘’Senden Başla’’ kitabımda yer alan ‘’Kırmızı Koltuk’’ bölümünde öğrenilmiş çaresizliğimi nasıl aştığımı sizlerle paylaştım. Kendimi yıllarca esir ettiğim durumdan çıkarmak için çok da kolay olmadı ama bir işi birileri başarmışsa bende yapabilirim mottosuyla yola çıkmayı, harekete geçmeyi ve sonuca ulaşmayı başardım. Sizin de yaşamınıza katacağınız en önemli değer harekete geçmektir. Bir kere hareket etmeye başladığınızda inanın sizi sistem hep destekleyecektir.
Olumlama cümleleri
- Hareket etmeyi seçiyorum.
- Hareket etmek güvenlidir.
- Ben her zaman yeni bir davranış yeni bir adımı kolaylıkla ve güvenle atarım.
- Kendimi her zaman güvende hissederim.
- Ben yeniliğe açığım ve kolaylıkla kabul ederim.
- Kendimi her zaman nasıl güvende tutacağımı biliyor ve idrakla seçiyorum.
- Zamanında verdiğim olumsuz kararlarımı şimdi serbest bırakıyor ve güvenle hareket ediyorum.
Ülkemizde ThetaHealing Seminerleri konusunda ilk akla gelen isim olan Reyhan İldaş, düzenli olarak online ve yüz yüze seminerler düzenlemektedir.
Reyhan İldaş ICF Koç ve Eğitmendir. Temel ve Yaşam Koçluğu eğitimleri yanısıra Theta Healing Eğitimlerini de Master düzeyde vermekte olup halen Göktürk Merkezli Olan İstanbul ofisinde Online ve Yüz Yüze eğitimler vermektedir.
24 modül uygulayıcılık ve 17 adet eğitmenlik setifikasına sahip olup tekniğin en üst sertifikasyonu olan Science&Master Eğitmenidir. Aynı zamanda ICF PCC Eğitmen ve Koç olarak da ICF Koçluk eğitimlerini İstanbul Göktürk’te bulunan ofisinde hizmet vermektedir.
Tüm Dünya ile bağlantı halinde olduğumuz bu günlerde danışmanlıklar ve seminerler Zoom Uygulama programı üzerinden olmaktadır.
Sosyal medyada takip etmek için tıklayın.
